Cục thống kê Quốc gia Trung Quốc (NBS) ngày 17/1 cho biết, tổng sản lượng quốc nội GDP quý 4/2021 chỉ tăng trưởng 4% so với cùng kỳ năm 2020, thấp hơn đáng kể so với con số tăng trưởng 4,9% trong quý 3/2021.
Nhu cầu của thế giới đối với hàng tiêu dùng điện tử, đồ nội thất và những mặt hàng gia dụng khác đã giúp Trung Quốc đẩy mạnh xuất khẩu và nâng cao sản lượng. Tính chung cả năm 2021, GDP của Trung Quốc tăng 8,1% so với năm 2020. Nhưng đa phần tăng trưởng đến từ nửa đầu năm 2021.
Nền kinh tế đã chậm lại trong những tháng cuối năm khi mà Trung Quốc thực hiện Zero Covid hạn chế đi lại cũng ảnh hưởng chi tiêu của người tiêu dùng, hạn chế đầu cơ bất động sản khiến cho hàng loạt lĩnh vực khác cũng bị vạ lây. Chính sách thắt chặt quản lý với các ngành công nghệ thông tin đến dạy thêm đã khiến hàng triệu việc làm bị xóa sổ.
Biến thể Omicron đã xâm nhập lây lan khắp Trung Quốc khiến các biện pháp phong tỏa ngày càng khắt khe, nghiêm ngặt hơn, đe dọa chuỗi cung ứng lại đứt gãy thêm một lần nữa.
Sự giảm tốc nhanh chóng của nền kinh tế là bài toán đau đầu của các nhà lãnh đạo nước này. Các chính sách được thực thi thời gian gần đây nhằm giải quyết những vấn đề về bất bình đẳng xã hội, kiểm soát các tập đoàn lớn là một phần trong kế hoạch dài hạn vì mục tiêu bảo vệ nền kinh tế và an ninh quốc gia. Tuy nhiên, Theo tờ New York Times, các quan chức đang lo lắng những bất ổn kinh tế ngắn hạn, nhất là trong một năm có tầm quan trọng chính trị đặc biệt là năm 2022.
Trong tháng 2 tới, Trung Quốc sẽ khai mạc Thế vận hội mùa đông ( Winter Olympics) tại Bắc Kinh và do vậy thu hút sự chú ý của cộng đồng quốc tế. Đến mùa thu, Chủ tịch Tập Cận Bình nhiều khả năng sẽ bắt đầu đảm nhận nhiệm kỳ thứ 3 của mình.
Ông Tập phát biểu đầy lạc quan tại Diễn đàn Kinh tế Thế giới (WEF) vào ngày 17/1: “Chúng tôi hoàn toàn tin tưởng vào tương lai kinh tế của Trung Quốc”.
Trong bối cảnh tăng trưởng đang chậm lại, nhu cầu suy yếu và khối nợ vẫn ở mức cao kỷ lục, Chủ tịch Tập Cận Bình có thể sẽ phải đối diện với những thách thức kinh tế nghiêm trọng nhất kể từ cuộc cải cách dưới thời nhà lãnh đạo Đặng Tiểu Bình.
Cuối tháng 12/2021, ông Li Daokui – Cố vấn của Chính phủ Trung Quốc nhận định: “Tôi e rằng sự vận hành và phát triển của kinh tế Trung Quốc trong vài năm tới sẽ tương đối khó khăn. Nhìn tổng thể 5 năm, thì đây có lẽ là quãng thời gian khó khăn nhất kể từ khi chúng ta mở cửa 40 năm về trước”.
Trung Quốc cũng đang phải đối mặt với những vấn đề về dân số già hóa nhanh chóng, đe dọa thêm gánh nặng lên nền kinh tế và lực lượng lao động. Cục Thống kê quốc gia ngày 17/1 cho biết, tỷ lệ sinh của Trung Quốc trong năm ngoái đã giảm mạnh và không cao hơn tỷ lệ tử là bao.
Kinh tế tư nhân chật vật
Giá cả nhiều loại nguyên vật liệu tăng lên cao, dịch bệnh diễn biến phức tạp khiến người dân Trung Quốc phải ở trong nhà, hàng triệu hộ kinh doanh, công ty tư nhân đã không thể trụ vững. Đây là vấn đề lớn nhất do doanh nghiệp tư nhân là xương sống của nền kinh tế Trung Quốc, đóng góp 3/5 sản lượng và 4/5 việc làm ở thành thị.
3 năm trước, ông Kang – một nhà đầu tư lớn dành tiền tiết kiệm của bản thân mở một cửa hàng quần áo nữ tại Thành phố Nam Bình, Phúc Kiến. Khi dịch bệnh bùng phát đầu năm 2020, lượng khách mua hàng tại cửa hàng ông đã giảm đáng kể và chưa thể phục hồi.
Cũng giống như nhiều quốc gia khác, Trung Quốc cũng đang chứng kiến sự chuyển đổi sang mua sắm online để giảm chi phí lao động và thuê mặt bằng. Các cửa hàng như ông Kang vẫn phải trả tiền thuê nhà trong thời điểm dịch. Đến tháng 6/2021, ông đã phải đóng cửa, theo tờ New York Times cho biết.
Một vấn đề khác với doanh nghiệp tư nhân nhỏ ở Trung Quốc là chi phí vay cao, thường lên đến hàng chục % mỗi năm trên thị trường tự do. Các nhà lãnh đạo ở Trung Quốc hiệu rõ những thách thức mà doanh nghiệp nhỏ gặp phải. Thủ tướng Nguyễn Khắc Cường cũng đã hứa sẽ tiếp tục cắt giảm các loại thuế phí để đỡ gánh nặng cho các doanh nghiệp nhỏ.
Hôm 17/1, ngân hàng trung ương Trung Quốc đã hạ mức lãi suất, từ đó giảm bớt gánh nặng tài chính với các tập đoàn bất động sản.
Ngành xây dựng đóng băng
Ngành xây dựng và trang trí nhà cửa cũng chiếm khoảng 1/4 nền kinh tế của Trung Quốc. Mùa thu năm 2021, lĩnh vực quan trọng này đang lâm vào cảnh lao đao. Chính phủ cũng muốn kìm hãm đầu cơ và xì hơi bong bóng từng khiến cho giá nhà vượt xa tầm với của các gia đình trẻ.
Evergrande chỉ là một cái tên lớn nhất và được nhắc nhiều nhất trong một bản danh sách dài các doanh nghiệp bất động sản Trung Quốc lâm vào cảnh khủng hoảng tài chính gần đây. Kaisa, China Aoyuan Property và Fantasia cũng đang phải chật vật xoay sở tiền để trả nợ khi các nhà đầu tư không còn muốn rót vốn vào bất động sản.
Khi mà các doanh nghiệp cố tiết kiệm tiền mặt, số công trình mới giảm rõ rệt khiến cho nền kinh tế cũng bị đình trệ theo. Giá thép xây dựng dùng để gia cố bê tông giảm 25% trong tháng 10 và tháng 11 rồi mới ổn định ở mức thấp trong tháng 12.
Giá nhà suy giảm tại các thành phố nhỏ khiến tài sản của nhiều người bị thu hẹp dần và dẫn đến tiêu dùng đi xuống. Tại Bắc Kinh và Thượng Hải, giá căn hộ không còn tăng liên tục như trước.
Nhà kinh tế Hu Jinghui – Cựu Chủ tịch Liên đoàn Bất Động sản Trung Quốc cho rằng, áp lực về tài chính của Evergrande “Là một dấu hiệu cho thấy dòng tiền sẽ bị đẩy từ bất động sản sang thị trường cổ phiếu. Các chính sách có thể sẽ được nới lỏng nhưng thị trường sẽ không quay lại thời quá khứ”.
Chính quyền địa phương lo lắng
Thị trường nhà ở giảm nhiệt cũng khiến chính quyền các địa phương thiệt hại nặng nề do mất đi nguồn thu từ việc bán đất cho doanh nghiệp.
Quỹ tiền tệ Quốc tế (IMF) ước tính doanh số bán đất của chính quyền mỗi năm tương đương 7% sản lượng kinh tế của nước này. Trong những tháng gần đây, tất cả các doanh nghiệp đã thắt chặt hầu bao.
Không còn nguồn thu từ bán đất, một số địa phương đã dừng tuyển dụng công chức và cắt giảm tiền lương, làm dấy lên làn sóng phẫn nộ trên mạng xã hội.
Ở Hắc Long Giang, chính quyền thông báo sẽ không tuyển thêm nhân viên cấp dưới. Tại Hàng Châu, Chiết Giang, một công chức phàn nàn rằng đã bị cắt 25% thu nhập và thông tin này nhanh chóng đã lan rộng trên khắp mạng xã hội.
Một số địa phương cũng tăng cường thu phí từ doanh nghiệp để bù đắp phần hụt thu. Trong 3 tháng cuối năm 2021, thành phố Bá Châu ở Tỉnh Hà bắc đã thu tiền từ xử phạt doanh nghiệp nhỏ nhiều gấp 11 lần so với tổng 9 tháng đầu năm. Chính quyền Trung ương tại Bắc Kinh đã nhanh chóng khiển trách các địa phương này vì đi ngược lại những nỗ lực quốc gia trong việc cắt giảm chi phí kinh doanh.
Trông cậy tất cả vào… đầu tư công
Nhu cầu trên thế giới tăng cao, nhất là với hàng tiêu dùng đã thúc đẩy hoạt động xuất khẩu của Trung Quốc. Đầu tư công nghiệp cũng tăng trưởng 13,5% so với năm 2020.
Những lĩnh vực tiêu dùng có diễn biến khá tích cực, nhất là các mặt hàng xa xỉ như xe hơi thể thao hay đồ trang sức. Doanh số bán lẻ tăng 12,5% so với mức thấp nhất trong năm 2020. tuy nhiên, doanh số của tháng 12 lại thấp hơn so với tháng 11 do các biện pháp hạn chế phòng chống dịch khiến nhiều người không được ra ngoài.
Nhiều chuyên gia cho rằng, Trung Quốc sẽ không để nền kinh tế bị suy thoái nghiêm trọng trong năm diễn ra Đại hội Đảng. Các nhà kinh tế kỳ vọng rằng, Chính phủ sẽ nới lỏng quy định cho vay và tăng cường chi tiêu công.
Ông Zhu Ning – Phó viện trưởng Viện Tài chính Cao cấp Thượng Hải cho rằng: “Nửa đầu năm 2022 sẽ rất khó khăn nhưng nửa năm sau sẽ có sự phục hồi”.
Tờ Global Times phủ nhận hoàn toàn tác động tiêu cực của chính sách phòng dịch hà khắc tới nền kinh tế nước này: “Truyền thông phương Tây phóng đại chính sách Zero Covid gây nên những thiệt hại lớn đến nền kinh tế lớn thứ hai thế giới, nhưng các nhà phân tích đã phản bác điều đó và chỉ ra rằng chiến lược này chỉ gây tổn thất nhỏ mà vẫn đảm bảo công xưởng lớn nhất của thế giới phục hồi mạnh mẽ và cung cấp hàng hóa toàn cầu”.
(Nguồn: New York Times)
