Đầu năm 2021, chỉ có một số ít những người hiểu biết về mã hóa Crypto thực sự quan tâm đến NFT (non-fungible token, được hiểu là: token không thể thay thế).
Nhưng đến thời điểm cuối năm 2021, đã có gần 41 tỷ USD được chi tiêu vào NFT. Điều này cũng đồng nghĩa với việc quy mô thị trường NFT có giá trị tương đương thị trường nghệ thuật truyền thống trên toàn cầu.
Mason Nystrom – nhà phân tích nghiên cứu tại Messari, chia sẻ: “Năm nay chứng khiến thị trường NFT bùng bổ từ một thị trường quy mô chưa đầy 1 tỷ USD nay đã trở thành ngành công nghiệp hàng chục tỷ USD”. Ông cũng nhấn mạnh nhiều người đang chạy đua để mua các tác phẩm nghệ thuật gắn liền với “danh tính của họ trên thế giới ảo”.
NFT là gì? Nó cơ bản là xác nhận sở hữu số được ghi nhận trên blockchain (chuỗi khối) – một bản ghi không thể thay đổi hoặc tác động. Nó thường được tạo ra sử dụng hợp đồng thông minh (các hợp đồng tự thực thi được viết trên các đoạn mã Blockchain) và có thể được trao đổi trên thị trường thứ cấp đổi lại bằng tiền mã hóa.
NFT đã trở thành cơn sốt vào tháng 3 khi một tác phẩm của nghệ sĩ Beeple được bán đấu giá với 69,3 triệu USD trên sàn Christie’s. Sau sự kiện này, nhiều cá nhân và tổ chức đón nhận tích cực khái niệm mới và hòa vào xu hướng. Trong khi đó, nhiều người nổi tiếng tận dụng NFT tìm cách tương tác với người hâm mộ mình.
NBA – giải bóng rổ nhà nghề ở Mỹ đã tạo ra một sàn giao dịch NFT riêng để mua bán trao đổi các đoạn video ghi lại điểm nhấn chính trong trận đấu của họ được gọi là NBA Top Shot.
“Giá trị cốt lõi vẫn là tính độc quyền”, Nystrom chia sẻ. Ông nói thêm, các NFT giá trị còn cho phép người mua tiếp cận với nhiều sự kiện riêng tư, cả trên thế giới mạng và trực tiếp.
Ước tính có 40,9 tỷ USD đổ vào các hợp đồng Blockchain ethereum được dùng để tạo ra NFT trong năm nay, tính đến thời điểm ngày 15/12. Con số tổng cộng có thể còn cao hơn nếu tính cả NFT được tạo ra trên các mạng blockchain khác như Solana (SOL).
Để dễ so sánh, trong năm vừa qua, thị trường nghệ thuật trên thế giới có giá trị 50,1 tỷ USD, theo số liệu UBS và Art Basel.
Chainalysis – nhóm phân tích mã hóa nói rằng NFT đã giới thiệu một số lượng lớn các nhà đầu tư cá nhân đến thế giới số với các giao dịch giá trị nhỏ dưới 10 nghìn USD chiếm 75% dung lượng thị trường.
Thị trường NFT bị thống trị bởi một số ít những “tay chơi” lớn hay còn gọi là “cá mập”. Từ cuối tháng 2 đến tháng 11, có 360 nghìn người đã sở hữu NFT nắm giữ 2,7 triệu USD giá trị NFT. Trong số này có khoảng 9%, tương đương 32.400 NFT nắm giữ 80% giá trị thị trường.
Stephen Diehl, một kỹ sư phần mềm, nói với Financial Times rằng có nhiều “cá mập” đang “ngồi trên hàng trăm triệu USD giá trị tài sản kỹ thuật số” từ đợt bùng nổ giá tài sản kỹ thuật số. Họ đang tìm cách “biến các tài sản kỹ thuật số của họ thành nhiều tài sản hơn nữa”.
Một số người khác lại cho rằng các họ tiếp cận thị trường theo hướng là nhà người trao đổi kiêm nhà sưu tập. Một số nhà đầu tư NFT nổi tiếng được biết đến với tên gọi Pranksy trên Twitter, từng bắt đầu với khoản đầu tư 600 USD vào NFT năm 2017. Cho đến nay, danh mục NFT anh có lên đến 20 triệu USD.
Financial Times cho biết, họ thường đầu tư vào nhiều dự án khác nhau, “một số trong đó có lưu lượng giao dịch hàng ngày lớn và số còn lại thường có mức độ quan tâm nhỏ hơn theo thị trường ngách”.
Tuy nhiên, phần lớn nhà sưu tập NFT mới vẫn chưa thể bù đắp được khoản chi phí mua NFT mà họ bỏ ra, theo phân tích của Nasen. Trong khi đó, các nhà đầu tư NFT từ sớm đã được hưởng lợi từ đợt tăng giá của NFT hay tiền điện tử mà nó được sử dụng để trao đổi.
Thị trường NFT cũng bị bao phủ bởi các hoạt động lừa đảo và thao túng vì danh tính thực sự của người mua và người bán không dễ được xác định, nếu không muốn nói là không thể.
Phân tích của Nansen ghi nhận 2 triệu USD giá trị hoạt động đáng ngờ trên CryptoPunk và Bored Ape trong khoảng thời gian 1 tháng cho tới tháng 12 vừa qua. Ví dụ, một số NFT được bán với giá thấp hơn 95% so với mức giá trung bình. Lý do cho điều này có thể đến từ lỗi giữa người bán và người mua, trốn thuế hoặc lừa đảo khác nhắm đến người dùng mới và chưa có kinh nghiệm.
Các nhà nghiên cứu cũng ghi nhận hiện tượng một nhà đầu tư thực hiện cả chiều mua và chiều bán của một giao dịch để tạo cảm giác rằng thị trường đang có nhu cầu.
Rudiger K Weng, CEO Weng Fine Art, chia sẻ: “Bạn có thể vừa mua và bán một NFT trên sàn giao dịch công khai và làm như thể có nhiều nhu cầu, trong khi đó vẫn chỉ có bạn đang đẩy giá lên”, “Điều này cũng xảy ra trong hoạt động trao đổi các tác phẩm nghệ thuật truyền thống”.
Tuy nhiên, nếu như một người thao túng thị trường tiền gửi một tác phẩm nghệ thuật đến Sotheby’s làm hành động tương tự, họ sẽ phải trả mức phí 25% doanh số bán ra. Và điều này khiến nó trở thành một khoản chi phí đắt đỏ.
Bên cạnh đó, loạt các hoạt động tài chính dựa trên NFT cũng bắt đầu xuất hiện, ví dụ như cho vay dựa trên NFT hoặc chia nhỏ NFT thành nhiều phần, nhiều quyền sở hữu.
Về dài hạn, những người ủng hộ hy vọng NFT có thể sẽ là chất xúc tác cho thương mại điện tử trong Metaverse (vũ trụ ảo).
Mới đây, Nike cũng đã mua một công ty giày ảo để tạo ra những đôi giày ảo theo kiểu NFT. Nhưng vấn đề đặt ra ở đây chính là quan điểm của nhà điều hành. Một số người tin rằng NFT có nhiều điểm chung với các công cụ đầu tư số và nó có thể được xem như một dạng chứng khoán trong mắt các nhà điều hành. Ngoài ra, các cơ quan thuế cũng đang đứng trước thách thức cần tìm ra cách đối xử hợp lý đối với loại tài sản mới này.
(Nguồn: Tham khảo số liệu từ FT/Chainalysis)
