Màn xoay ngược tình thế của giá dầu
Trong năm qua, Chính phủ của nhiều nước lớn như Mỹ và Trung Quốc đều đưa ra cam kết nghiêm túc giảm mức tiêu thụ nhiên liệu hóa thạch và sẽ cắt giảm lượng khí thải nhà kính. Tuy nhiên, trên thực tế, nhu cầu sử dụng nguồn năng lượng dầu thô vẫn tăng mạnh trong năm 2021 khi nền kinh tế bắt đầu phục hồi trở lại. Tính chung cả năm 2021, giá dầu thô đã tăng khoảng 50% do nhu cầu tăng trong khi nguồn cung bị thắt chặt.
Vào tháng 1, khi Tổng thống Mỹ Joe Biden tuyên thệ nhận chức và Washington tái gia nhập Hiệp định Paris về biến đổi khí hậu, giá dầu Brent chỉ giao dịch quanh mức 52 USD/thùng. Đến tháng 3, giá dầu đã tăng mạnh lên 70 USD/thùng.
Xung lực cho dầu thô đã bắt đầu tư cuối năm 2020 nhưng chất xúc tác cho đợt tăng tháng 3 cũng như cho cả năm vừa qua bắt nguồn từ việc OPEC và các đồng minh khiến thị trường kinh ngạc khi đồng ý gia hạn thỏa thuận hạ sản lượng đến tháng 4.
Giữa lúc nền kinh tế phục hồi, dầu thô thấp và OPEC+ thiếu công suất dự phòng, nguồn cung của than cũng trở nên eo hẹp hơn. Vì vậy, việc nhu cầu bật tăng mạnh mẽ khi các lệnh phong tỏa được nới lỏng vào giữa năm đã khiến các nhà cung cấp bất ngờ, vì họ gần như không lường trước được nhu cầu sẽ đến sớm như vậy.
Điều này cũng góp phần tăng thêm những căng thẳng giữa OPEC và Mỹ. Khi nhu cầu áp đảo nguồn cung, giá khí đốt lẫn nhiên liệu ở Mỹ bỗng chốc tăng theo. Điều này khiến ông Biden phải kêu gọi OPEC+ tăng thêm sản lượng dầu, nhưng OPEC+ lại khước từ lời đề nghị này.
Thị trường năng lượng còn chịu áp lực từ phía doanh nghiệp dầu khí ngần ngại rót tiền vào khai thác các mỏ dầu mới do chịu sức ép từ phía nhà đầu tư. Dù tổng vốn đầu tư vào lĩnh vực nhiên liệu hóa thạch đã đi lên khoảng 10% trong năm 2021, con số này vẫn đang thấp so với mức trước đại dịch.
Ngay cả ngành công nghiệp dầu đá phiến tại Mỹ giờ cũng phải hạn chế chi tiêu. Xu hướng này còn rõ rệt hơn dưới thời ông Biden nắm quyền, người đã cam kết giúp nước Mỹ thoát dần ra khỏi sự phụ thuộc vào nguyên liệu hóa thạch.
Đến tháng 10, chỉ vài tuần trước khi nhà lãnh đạo thế giới tụ họp tại hội nghị thượng đỉnh COP26 về biến đổi khí hậu, giá dầu Brent đã chạm mức đỉnh 7 năm là khoảng 86 USD/thùng. Điều này chẳng khác nào phản ánh rõ nét giữa tham vọng bảo vệ môi trường và bài toán kinh tế của Chính phủ các nước.
Đợt tăng giá tháng 10 được cho là liên quan đến các dự báo về nguy cơ thâm hụt nguồn cung dầu mỏ trong ngắn hạn. Hơn nữa, đà phi mã của giá khí đốt toàn cầu có thời điểm tăng hơn 800% buộc hàng loạt nhà máy phát điện từ châu Âu đến châu Á dần quay lưng với khí đốt và chuyển sang sử dụng dầu thô và dầu Diesel.
Cú giáng mạnh của Mỹ và biến thể Omicron
Giá xăng tăng mạnh khiến mối lo lạm phát trong nền kinh tế toàn cầu trở nên đáng lo ngại hơn bao giờ hết, bất luận là đối với những quốc gia siêu cường như Mỹ hay như các nước đang phát triển như Việt Nam. Chính bản thân ông Biden cũng đã ít nhất cũng đã có 2 lần phải mở lời “nhờ cậy” OPEC+ nhưng bất thành.
Sau lời khước từ ấy, ông Biden quyết định xả kho dự trữ dầu thô khẩn cấp lớn nhất trong lịch sử nước Mỹ nhằm giảm sức nóng của giá dầu. Theo đó, Mỹ sẽ xả 50 triệu thùng dầu mỗi ngày ra thị trường. Tưởng chừng bước đi của ông Biden sẽ giúp giá dầu thế giới hạ nhiệt nhưng cuối cùng thì nó vẫn tăng 2% nữa vì lượng dầu Mỹ xả kho chỉ như “muối bỏ bể”.
Tuy nhiên, Mỹ còn kêu gọi sự hỗ trợ từ phía các quốc gia tiêu thụ dầu thô lớn như Nhật Bản, hàn Quốc, Ấn Độ, Anh, Trung Quốc. Các nước này chưa công bố con số chính xác hoặc chưa thực hiện xả kho nên khó có thể đánh giá tác động lên giá dầu.
Đặc biệt như nước tiêu thụ dầu bậc nhất như Trung Quốc cũng gây ảnh hưởng sức mạnh của họ được cho là đáng kể, vì sau lời tuyên bố của Bắc Kinh giá dầu thô đã tụt mất 80 USD/thùng.
Cuối tháng 11, Tổ chức Y tế thế giới WHO đã bất ngờ công bố thông tin mới về Omicron, một siêu biến chủng có khả năng lây lan nhanh hơn cả biến thể Delta đã hoành hành cả năm 2021 gây thiệt hại nặng nề trên toàn thế giới.
Giá dầu thô đã tụt mất ngưỡng 75 USD/thùng. Có thời điểm sau khi CEO Stephane Bancel của hãng dược Moderna cho biết, các vaccine hiện nay có thể kém hiệu quả đối với Omicron, giá dầu brent đã tụt xuống còn 71,5 USD/thùng, còn giá dầu WTI xuống 68,2 USD/thùng.
Triển vọng giá dầu năm 2022
Nhiều nhà phân tích hàng hóa còn đang khá phân vân trước ảnh hưởng thực tế của biến chủng Omicron. Một số cảnh báo Omicron có thể là biến số cho giá dầu thô trong năm 2022, khi các hoạt động hàng không có thể lại bị chững lại vì lệnh phong tỏa.
Nhưng OPEC+ lại khá lạc quan, điều này thể hiện thông qua một báo cáo mới đây của OPEC+ cho biết tác động của biến chủng mới là khá nhẹ đối với thị trường dầu mỏ và chỉ mang tính chất tạm thời, do các nước giờ đã được trang bị tốt hơn để chống lại đại dịch.
Tổ chức này vẫn để ngỏ khả năng các nước thành viên sẽ điều chỉnh chính sách sản lượng tại cuộc họp và hôm nay. Giới phân tích tin rằng, thị trường sẽ quan tâm tới từng động thái của OPEC+.
Ngoài ra, các quyết định của liên minh này sẽ là động lực quan trọng của giá dầu trong năm 2022, bên cạnh các diễn biến của đại dịch Covid-19.
Trong một báo cáo của JPMorgan hồi tháng 12 năm ngoái đã dự đoán, giá dầu Brent sẽ đạt trung bình khoảng 125 USD/thùng trong năm nay và nhảy vọt lên 150 USD/thùng vào năm 2023. JPMorgan cho rằng, khả năng OPEC+ sẽ tiếp tục siết sản lượng chính là nguyên nhân khiến đà tăng vũ bão nêu trên.
“Chúng tôi cho rằng, OPEC+ sẽ điều chỉnh giảm mức tăng sản lượng mà họ từng cam kết vào đầu năm 2022. OPEC+ sẽ không bơm thêm dầu thô ra thị trường, trừ khi giá dầu được củng cố vững chắc”, các nhà phân tích tại JPMorgan nhấn mạnh.
Goldman Sachs dự đoán khá thận trọng về việc giá dầu sẽ tăng trong năm 2022 và 2023. Cụ thể, Goldman Sachs tin rằng giá dầu Brent có thể tăng lên khoảng 100 – 110 USD/thùng trong hai năm tới.
Ở một diễn biến khác, Cơ quan Năng lượng Quốc tế (IEA) ước tính, tiêu thụ dầu thô toàn cầu sẽ đạt khoảng 99,53 triệu thùng/ngày vào năm 2022 gần tương đương mức trước đại dịch.
