Do nguồn cung đang thiết hụt, giá phân urea đã tăng lên mức chưa từng thấy trong hơn một thập kỷ qua. Trong thời điểm thiếu thốn mọi thứ và tình hình lạm phát tăng cao như hiện nay, việc thiếu phân urea cũng không gây bất ngờ quá nhiều Nhưng phân Ure thực sự đóng vai trò rất quan trọng trong nhiều lĩnh vực khác nhau chứ không chỉ có ngành nông nghiệp. Nguồn cung phân Urea khan hiếm đang gây ra nhiều gián đoạn kinh tế toàn cầu.
Urea là một lọai phân bón quan trọng trong ngành nông nghiệp, vì vậy khi giá phân tăng cao khiến đẩy chi phí thực phẩm tăng cao hơn trên khắp thế giới. Chỉ số giá thực phẩm của Tổ chức Nông lương Liên hợp quốc FAO đã tăng lên mức cao nhất kể từ năm 2011. Đại dịch Covid-19 cũng đã khiến cho nhiều người lâm vào tình cảnh khó khăn, đói kém hơn, và giá thực phẩm tăng có thể khiến nhiều người gặp khó khăn hơn trong chi tiêu cho nhu cầu ăn uống cơ bản.
Nguyên nhân chính dẫn đến giá phân urea tăng cao chính là do giá than và khí đốt tăng mạnh. Phân Urea được sản xuất thông qua một quy trình chuyển hóa khí tự nhiên hoặc khí có nguồn gốc từ than đá thành khí Amoniac, sau đó nó được tổng hợp để tổng hợp Urea.
Sự kết hợp các yếu tố khác cũng đã đẩy giá Urea tăng mạnh hơn nữa. Trung Quốc và Nga là hai quốc gia sản xuất phân Urea lớn nhất, đã hạn chế xuất khẩu mặt hàng này nhằm đảm bảo nguồn cung trong nước. Cuộc khủng hoảng năng lượng ở Trung Quốc trong thời gian gần đây đã có một số khu vực thiếu điện, buộc các nhà máy phân bón cắt giảm sản lượng. Yếu tố thiên tai như siêu bão Ida đổ bộ vào bang Louisiana của Mỹ hồi tháng 8 cũng khiến một số nhà máy hóa chất lớn đang phải tạm dừng hoạt động. Các biện pháp trừng phạt kinh tế của phương Tây đối với Belarus cũng ảnh hưởng đến hoạt động sản xuất Kali, một loại phân bón cũng phổ biến ở nước này. Tắc nghẽn chuỗi cung ứng và giá cước vận chuyển tăng cao cũng đã làm tăng thêm chi phí phân Urea.
Những điều này đã gây tác động lan rộng trên khắp thế giới. Tại Ấn Độ, tình trạng thiếu phân bón cũng đang đe dọa mùa gieo trồng trong mùa đông khiến người nông dân ùn ùn kéo đến biểu tình bên ngoài những trung tâm bán phân bón trợ giá của nhà nước và phải đụng độ với cảnh sát.
Ông Danpal Yadav, 44 tuổi, một nông dân trồng lúa ở Madhya Pradesh, một bang miền trung Ấn Độ, đã rơi vào cảnh lao đao vì nợ nần do năng suất cây trồng thấp trong mùa vụ trước đó vì tình trạng thiếu phân bón. Gia đình ông cho biết, ông đã nhiều lần đến các các trung tâm phân phối phân bón của nhà nước, nhưng lần nào cũng không mua được phân bón. Ông trở nên u uất và muốn tìm đến cái chết để thoát khỏi cảnh khó khăn này. Vào ngày 28/10, sau khi ngủ bên ngoài một trung tâm phân phối phân bón trong ba đêm mà không thể mua được, ông đã quay về nhà, uống thuốc độc để tự tử. Khi được người nhà phát hiện ông đã bất tỉnh và chế trên đường đến bệnh viện.
Tại Anh Quốc, những công ty sản xuất đồ uống có ga đang lo lắng vì thiếu hụt khi nguồn cung CO2 (carbon dioxide) thực phẩm bị gián đoạn. Nguyên nhân là vì hãng sản xuất phân bón CF Industries, đã tạm dừng hoạt động 2 nhà máy ở Anh vào tháng 9 do giá khí đốt tự nhiên tăng cao. CO2 thực phẩm là một sản phẩm phụ của quá trình sản xuất amoniac. Hiện tại, một trong hai nhà máy nói trên đã hoạt động trở lại.
Ở Hàn Quốc, các tài xế xe tải lại đang lo lắng về việc họ không thể duy trì làm việc khi nguồn cung Urea khan hiếm sau khi Trung Quốc hạn chế xuất khẩu phân bón vào tháng 10. Nguyên nhân là vì, phân urea là thành phần quan trọng trong một dung dịch công nghiệp, giúp giảm lượng khí thải carbon ở xe tải. Hàn Quốc bắt buộc xe tải chạy bằng diesel và sử dụng dung dịch này vì các quy định bảo vệ môi trường mà nước này đề ra. Các hệ thống điều khiển điện ở xe tải chạy bằng diesel sẽ khiến động cơ không thể khởi động nếu bồn dung dịch urea trống rỗng.
Việc thiếu phân urea quá lâu, có thể gây tác động lớn hơn đối với ngành công nghiệp Hàn Quốc, vì các quy định bảo vệ môi trường của nước này bắt buộc một số nhà máy phải sử dụng dung dịch urea để hạn chế khí thải nhà kính, nếu không sẽ bị phạt tiền theo quy định pháp luật. Giá dung dịch urea ở Hàn Quốc đã tăng gấp 10 lần. Trước đó, Hàn Quốc đã dừng sản xuất phân urea từ năm 2011, nguyên nhân là do Chính phủ nước này nhận thấy nhập khẩu mặt hàng này sẽ có chi phí rẻ hơn.
Một câu hỏi lớn được đặt ra rằng, liệu giá phân bón cao có đẩy tăng giá lương thực trên toàn cầu trong thời gian tới hay không, John Baffes – nhà kinh tế của Ngân hàng Thế giới (WB), tin rằng nhiều nông dân phần lớn đã chốt giá phân bón cho mùa vụ hiện tại. Tuy nhiên, ông cảnh báo nếu đến sang năm 2022, giá than và khí tự nhiên vẫn duy trì ở mức cao như hiện tại thì chắc chắn giá lương thực sẽ tăng lên.
Trung Quốc là quốc gia đóng vai trò quan trọng trong thương mại phân bón toàn cầu. Nước này chiếm 1/10 sản lượng phân urea xuất khẩu và 1/3 sản lượng phân DAP (diamoni phosphate) xuất khẩu của toàn thế giới. Darin Friedrichs – nhà phân tích của Công ty tư vấn of Sitonia Consulting ở Thượng Hải, cho biết rằng các nhà lãnh đạo ở Trung Quốc đang chú ý về vấn đề an ninh lương thực kể từ khi đại dịch Covid-19 xảy ra. Vào khoảng tháng 6, chính phủ Trung Quốc đã phê duyệt chi hàng tỷ đô la để trợ cấp cho người nông dân khi giá phân bón Urea và nhiên liệu tăng mạnh. Một tháng sau đó, sau cuộc họp với Ủy ban Cải cách và phát triển quốc gia, các nhà phân tích Trung Quốc cũng đã đồng ý tạm dừng xuất khẩu mặt hàng này.
Nguồn: Theo NY Times
