Năm 2021 chứng kiến sự thăng hoa TTCK Việt Nam và chỉ số Vn-Index hiện đã tiệm cận mốc 1.500 điểm, đây là mốc cao nhất trong 21 năm thành lập thị trường. So với thời điểm đầu năm nay, chỉ số VN-Index đã ghi nhận mức tắng 34% và nằm trong số các chỉ số chứng khoán tích cực nhất thế giới.
Những diễn biến tích cực của thị trường chứng khoán hiện nay cũng không còn thu hút được các nhà đầu tư nước ngoài khi liên tiếp bán ròng. Theo thống kê trong 11 tháng đầu năm, khối ngoại đã bán ròng kỷ lục gần 58 nghìn tỷ đồng trên toàn thị trường. Lúc bán của khối ngoại xuất hiện gần như phần lớn thời gian trong năm 2021, trừ hai tháng 7 và 4 mua ròng nhẹ với sự xuất hiện của quỹ Fubon FTSE Vietnam ETF.
Trong năm 2020, khối ngoại cũng bán ròng 16 nghìn tỷ đồng và nhiều kỳ vọng đà bán ròng sẽ chấm dứt, thậm chí trở lại trong năm 2021 với sự xuất hiện của Vaccine Covid-19 cũng như kỳ vọng câu chuyện nâng hạng thị trường chứng khoán.
Tuy nhiên, thực tế hiện nay, áp lực bán của khối ngoại sẽ diễn ra ngành càng mạnh, thậm chí lượng bán ròng của khối ngoại trên TTCK Việt Nam trong 11 tháng qua còn được ghi nhận là lớn nhất Đông Nam Á, dù quy mô thị trường Việt Nam vẫn còn khá khiêm tốn.
Có 4 nguyên nhân chính khiến khối ngoại bán ròng mạnh trên thị trường chứng khoán Việt Nam trong thời gian qua:
-
Dịch Covid-19 vẫn có nhiều diễn biến phức tạp, dù vaccine đã xuất hiện. Việc gián đoạn chuỗi cung ứng cũng như khó khăn đi lại giữa các quốc gia ít nhiều ảnh hưởng đến sự tăng trưởng của nền kinh tế. Do đó, nhà đầu tư nước ngoài đã có những động thái thận trọng rút vốn trên thị trường chứng khoán thế giới và thị trường nước ta cũng không ngoại lệ.
-
Định giá thị trường Việt Nam không còn quá rẻ. Tại thời điểm gần 1.500 hiện nay, định giá P/E hiện vào khoảng 17,5, không quá đắt nhưng cũng không quá rẻ. Đây cũng là nguyên nhân khiến khối ngoại đẩy mạnh chốt lời trong thời gian qua, bất chấp Vn-Index liên tiếp lập đỉnh.
-
Trong hơn 1 năm qua, thị trường chứng khoán Việt Nam không còn xuất hiện những thương vụ lên sàn rầm rộ hay thoái vốn lớn như giai đoạn 2017-2018, điều này cũng ít nhiều khiến khối ngoại trở nên khó giải ngân hơn.
-
Yếu tố cuối cùng có thể đến từ khẩu vị đầu tư của khối ngoại. Những năm gần đây, lĩnh vực Y tế, Giáo dục, Công nghệ, Bán lẻ là những ngành thu hút dòng tiền đầu tư mạnh nhất trên toàn cầu. Tuy nhiên, thị trường chứng khoán Việt Nam, những doanh nghiệp hoạt động trong những lĩnh vực kể trên chỉ có thể đếm được trên đầu ngón tay. Thậm chí, trường hợp FPT, MWG luôn trong tình trạng kín room và khối ngoại không thể mua thêm. nếu sở hữu, nhà đầu tư ngoại thường phải chi ra số tiền chênh lệch lên tới 40% so với giá thị trường để mua lại từ nhà đầu tư ngoại khác.
Cơ cấu thị trường chứng khoán Việt Nam hiện nay vẫn khá chênh lệch về nhóm tài chính, bất động sản, trong khi những doanh nghiệp trong những lĩnh vực hot, thu hút vốn toàn cầu như gGiáo dục, y tế, công nghệ, bán lẻ lại quá ít và điều này chính là rào cản lớn nhất cho sự gia nhập của nhà đầu tư nước ngoài.
So với các thị trường lớn như Mỹ, Trung Quốc, Hàn Quốc, Nhật Bản, Đài Loan, tỷ trọng cổ phiếu trong lĩnh vực công nghệ, healthcare – chăm sóc sức khỏe lớn mạnh hơn thị trường Việt Nam rất nhiều, đây là một yếu tố quan trọng để thu hút dòng vốn đầu tư.
Như thị trường Mỹ, trong bộ chỉ số Dow Jones, tỷ trọng cổ phiếu công nghệ lên đến hơn 18%, trong khi tỷ trọng lĩnh vực chăm sóc sức khỏe cũng chiếm gần 18%, công nghiệp chiếm 16%, trong khi lĩnh vực tài chính không quá vượt trội với 21%.
Với cơ cấu phân bổ không quá chênh lệch về tài chính, lại có nhiều lĩnh vực hiện đang hot trên thế giới như công nghệ, chăm sóc sức khỏe, dòng tiền đã liên tục đổ về thị trường chứng khoán Mỹ, giúp chỉ số Dow Jones liên tục lập đỉnh mới.
Trong khi bán ròng trên sàn chứng khoán, nhà đầu tư nước ngoài vẫn liên tục đổ hàng trăm triệu USD vào các đợt huy động vốn của những công ty công nghệ Việt Nam như Tiki, Momo, VNPay…, dù hoạt động kinh doanh của các doanh nghiệp này vẫn chưa thực sự khả quan. Trong lĩnh vực y tế, bệnh viện Thu Cúc cũng thu hút hàng chục triệu USD đầu tư từ phía VinaCapital. Điều này một lần nữa cho thấy, việc thiếu vắng các doanh nghiệp trong những lĩnh vực như chăm sóc sức khỏe và công nghệ là yếu tố không nhỏ khiến dòng vốn ngoại chưa đổ vào sàn chứng khoán.
Tuy nhiên, việc khối ngoại bán ròng không ảnh hưởng quá lớn tới diễn biến thị trường, điều này nhờ có sự nhập cuộc mạnh mẽ từ phía các nhà đầu tư trong nước. Số liệu từ VSD cho biết, trong 10 tháng đầu năm, nhà đầu tư trong nước mở mới hơn 1 triệu tài khoản chứng khoán, con số này bằng tổng số tài khoản mở mới trong 4 năm trước đó cộng lại.
Nhờ tín hiệu tích cực từ phía các nhà đầu tư trong nước, chỉ số VN-Index liên tiếp lập đỉnh mới, tính thanh khoản thị trường cũng tăng cao lên hàng tỷ USD mỗi phiên, bất chấp áp lực bán ròng của khối ngoại. Hiện tại, sức ảnh hưởng của nhà đầu tư nước ngoài lên thị trường không còn quá lớn như trước. Hiện nay, tỷ trọng giao dịch của nhà đầu tư ngoại chỉ còn chiếm khoảng 7% thanh khoản thị trường, trong khi vào thời điểm đầu năm nay, giao dịch của nhà đầu tư ngoại vẫn còn chiếm trên 10% thanh khoản mỗi phiên.
Bước sang năm 2022, Nhà nước sẽ đẩy mạnh thoái vốn tại nhiều doanh nghiệp, cùng với sự kỳ vọng nâng hạng thị trường mới nổi diễn ra vào năm 2023 – 2024, hay việc bao phủ tiêm chủng Vaccine, chúng ta có thể chờ đợi sự trở lại của các nhà đầu tư khối ngoại sa khi đã bán ròng mạnh trong giai đoạn 2020-2021.
