Người dân trên thế giới, đặc biệt là người Mỹ đang phải chật vật ứng phó với cú sốc hàng hóa tăng giá sốc bởi nguồn cung thiếu hụt trong thời gian gần đây. Điều này thật khó để mọi người, ngay cả những chuyên gia kinh tế nhớ đến một bài học lặp đi lặp lại rằng tình trạng thiếu hụt đột nhiên chuyển sang dư thừa.
Sự kết hợp giữa nhu cầu gia tăng mạnh mẽ ở Mỹ và vấn đề tắc nghẽn chuỗi cung ứng toàn cầu đã đẩy giá của tất cả các mặt hàng lên mức giá gây sốc diễn ra ở các sản phẩm phụ thuộc chủ yếu vào chuỗi cung ứng toàn cầu. Báo cáo chỉ số giá tiêu dùng CPI ở nền kinh tế lớn nhất thế giới trong tháng 10, do bộ Lao động Mỹ công bố, cho thấy giá các mặt hàng nội thất tăng 12%, giá ô tô, xe tải mới tăng 11,3%, giá máy giặt tăng 30,1% kể từ khi đại dịch bùng phát.
Mặt khác, tình trạng thiếu hụt một số mặt hàng sản xuất công nghiệp đang gây ra lạm phát ở những lĩnh vực khác. Điển hình như thiếu linh kiện chíp, sản lượng xe ở Mỹ bị giảm xuống, khiến các công ty cho thuê xe khó có thể bổ sung xe mới trong đội hình đội xe của họ. Đó là lý do khiến giá thuê xe hơi hoặc xe tải ở Mỹ trong tháng 10 cao hơn 49,2% so với trước khi đại dịch xảy ra. Giá xe hơi và xe tải đã qua sử dụng cũng tăng lên 44% vì khi các công ty cho thuê xe không thể mua đủ số xe mới, họ sẽ tiếp tục sử dụng xe cũ thay vì thanh lý.
Đối với nhiều người, lạm phát chỉ là vấn đề nhất thời đã không còn đứng vững nữa. Hồi đầu năm, các nhà hoạch định chính sách và các nhà kinh tế nói rằng các vấn đề về chuỗi cung ứng sẽ bắt đầu dịu dần vào mùa thu năm nay. Tuy nhiên hiện nay, họ thay đổi quan điểm và dự báo gián đoạn chuỗi cung ứng sẽ còn tiếp tục kéo dài cho đến năm sau. Lượng hàng tồn thấp, nhu cầu tiêu dùng ở Mỹ vẫn ở mức cao, điều này rất dễ để nhận thấy giá cả sẽ vẫn tiếp tục tăng.
Tuy nhiên, việc dự báo tình trạng mất cân bằng cung cầu kéo dài và sau đó họ nhận ra rằng, điều này sẽ không xảy ra và đây là một câu chuyện đã từng thấy trong quá khứ. Khi giá thịt bò, thịt lợn tăng cao và nguồn cung bị thiếu hụt, những hộ chăn nuôi và chủ trang trại chăn nuôi gia súc phản ứng bằng cách gia tăng sản lượng nuôi. Để rồi sau đó dẫn đến một chu kỳ suy giảm giá heo hơi và gia súc.
Vào tháng 5/2021, khi giá gỗ xẻ tại Mỹ tăng mạnh do nhu cầu xây nhà bùng nổ, không ai nghĩ rằng giá mặt hàng này sẽ giảm mạnh trong thời gian ngắn. Nhưng thời điểm hiện tại, giá gỗ xẻ đã giảm xuống hơn 50% so với 6 tháng trước.
Trong năm 2022, nếu như một số vấn đề về chuỗi cung ứng dịu lại, điều này cũng có thể có tác động đáng kể đến giá cả hàng hóa.
Ví dụ, nhiều xe ô tô đã được lắp ráp gần xong ở các nhà máy của các hãng xe trên toàn cầu. Chỉ cần nguồn cung chip ô tô cải thiện, hàng loạt xe sẽ được phân phối tới các đại lý.
Trong một lưu ý gần đây, Ngân hàng thanh toán quốc tế BIS, một tổ chức đại diện cho các ngân hàng trung ương trên thế giới đã chỉ ra rằng việc một số nhà sản xuất thiết lập các kho dự trữ linh kiện lớn để đề phòng trường hợp thiếu hụt có thể làm trầm trọng hơn tình trạng thiếu hụt. Hiện tượng này cũng có thể vẽ lên bức tranh sai lệch về nhu cầu cơ bản trên thị trường. Đầu mùa thu năm nay, nhiều nhà bán lẻ ở Mỹ kêu gọi người tiêu dùng mua sắm sớm trước kỳ nghỉ lễ Giáng sinh và năm mới, kéo nguồn cung cạn kiệt.
Tuy nhiên, vào tuần trước, đại diện các chuỗi siêu thị lớn ở Mỹ như TJX, Walmart, Target đều cho biết kho hàng của họ vẫn dồi dào, sẵn sàng đáp ứng nhu cầu cho ngày hội mua sắm Black Friday ngày hôm nay 26/11.
Trong gần 2 năm qua, người Mỹ đã dồn dập mua hàng hóa, đặc biệt là hàng hóa gia dụng khi họ ở nhà nhiều hơn vì dịch bệnh Covid-19. Điều này có nghĩa rằng, nhu cầu sắp tới của họ gần như sẽ chững lại. Ví dụ, trong năm 2020, đơn hàng mua hàng hóa bền (các sản phẩm có thời hạn sử dụng ít nhất 3 năm như xe đạp, tivi, tủ lạnh) của người dân Mỹ tăng 7,7% so với năm 2019. Và mức tăng này trong 9 tháng đầu năm 2021 so với cùng kỳ năm 2019 là 26.6%.
Nếu tình hình dịch bệnh khả quan trong những tháng tới, có thể người tiêu dùng tại Mỹ và các nước phương Tây khác sẽ chuyển sang chi tiêu cho dịch vụ nhiều hơn. Điều này cũng sẽ giảm bớt một số khó khăn trong chuỗi cung ứng, đặc biệt là ở các nước cung cấp hàng hóa và linh kiện cho Mỹ. Ít nhất, giá một số mặt hàng có thể ngừng tăng và trở thành lực cản của lạm phát. Và giá một số hàng hóa, chẳng hạn như ô tô đã qua sử dụng, chiếm đến 1 điểm phần trăm trong mức tăng CPI 6,9% của Mỹ trong tháng 10, có thể giảm mạnh.
Justin Lahart, chuyên gia bình luận thị trường tài chính và chính sách kinh tế của Wall Street Journal, nhận định vào thời điểm này năm sau, lạm phát có thể không phải là một vấn đề gây đau đầu cho các nhà hoạch định chính sách như hiện tại.
(Nguồn: Theo Wall Street Journal)
