Thủ đô Riyadh vực dậy mạnh mẽ
Từ đầu tháng 11 đến nay, Tổng thống Mỹ Joe Biden đã tỏ ra thất vọng trước tình hình lạm phát của nước này khi chạm đỉnh hơn 30 năm và người Mỹ, dù người giàu hay người nghèo đều thấy giá xăng tăng cao chưa từng thấy. Xét về chính trị, giá xăng dầu tăng sẽ gây hại cho chính quyền Nhà Trắng.
Trước diễn biến giá dầu thế giới tăng mạnh, các quan chức của Mỹ đã mất rất nhiều thời gian để thuyết phục Ả Rập Xê-út có thể tăng sản lượng dầu thô ra thị trường càng sớm càng tốt. Áp lực này đè nặng lên vị Thái tử Mohammed bin Salman, một người đàn ông có khả năng tác động mạnh mẽ lên giá dầu và hơn nữa chính là vận mệnh của các chính trị gia ở các nước tiêu thụ năng lượng lớn.
Trước sức ép lớn từ các quốc gia lớn tiêu thụ dầu trên thế giới, Thái tử Ả Rập Xê-út tỏ ra khá điềm tĩnh và không hề có sự lung lay bất chấp thái độ phải đối từ các nhà ngoại giao Mỹ. Ông đang bận tâm về các yếu tố cơ bản trên thị trường hơn là nhu cầu chính trị của Washington tạo ra.
Nếu như ông Joe Biden thực sự muốn giá dầu giảm xuống, Bloomberg cho rằng vẫn có cách nhưng chính quyền của vị tổng thống Đảng Dân Chủ không hề làm. Kể từ khi ông nhận chức, Biden chỉ nói chuyện với vua Salman mà từ chối liên hệ trực tiếp với Thái tử Mohammed.
Và cuối cùng, Tổng thống Mỹ cũng không thể có thêm dầu như mong muốn, buộc chính quyền Washington phải đưa ra thông báo xả kho dự trữ dầu khẩn cấp với khoảng 50 triệu thùng dầu vào đầu tuần qua. Quyết định của ông Biden có thể làm tình hình căng thẳng hơn nữa giữa Mỹ và OPEC+.
Đối với Thái tử Mohammed, giá dầu thô tăng vọt giúp ông có đủ sự tự tin để yêu cầu sự quan tâm đúng mực của Tổng thống Mỹ và những vị lãnh đạo khác. Với nguồn thu dồi dào từ nhiên liệu hóa thạch còn hỗ trợ vị thái tử trên chặng đường biến Ả Rập Xê-út thành một trung tâm đầu tư toàn cầu thông qua quỹ nhà nước Public Investment Fund trị giá 450 tỷ USD.
Vào đầu năm 2020,Ả Rập Xê-út còn đang rơi vào vực thẳm. Nguyên nhân là vì đại dịch Covid-19 đã khiến giá dầu rớt thảm, chính quyền nước này buộc phải tăng thuế và vay nợ để lấp đầy ngân sách. Hiện tại, chỉ hơn một năm sau, khi giá dầu đã tăng mạnh trở lại, nguồn tài chính của Ả Rập Xê-út vực dậy mạnh mẽ, đồng thời củng cố thêm vị thế của Thái tử Mohammed tại chính quê nhà của ông.
Ông Jason Bordoff, một quan chức cấp cao tại Bộ Năng lượng Mỹ dưới thời Tổng thống Barack Obama, nhận định: “Ả Rập Xê-út đang đứng ở một vị trí vững chắc. Nhu cầu dầu thô tăng lên, dầu đá phiến Mỹ không còn bùng nổ như xưa và trong tương lai gần, thế giới sẽ cần thêm dầu thô của Ả Rập Xê-út”.
Qua hàng chục cuộc phỏng vấn với Bloomberg, các nhà ngoại giao, nhà tư vấn, giám đốc ngân hàng và giám đốc công ty dầu mỏ đều đồng thuận rằng: Thủ đô Riyadh hiện đã thoát khỏi cuộc khủng hoảng và đang vươn lên mạnh mẽ cả về chính trị lẫn kinh tế.
Bà Helima Croft, chiến lược gia hàng hóa tại RBC Capital Markets và là cựu nhà phân tích của CIA, nhấn mạnh: “Người Saudi tự tin rằng họ đã trở lại vị trí dẫn dắt thị trường dầu mỏ”.
Chỉ vài năm trước, tình hình từng rất khác
Theo Bloomberg, Thái tử Mohammed bin Salman được chú ý khi Vua Salman lên ngôi vào năm 2015. Kể từ năm 2017, với tư cách là Thái tử Ả Rập Xê-út, Mohammed ra phải tự mình ra sức cải cách nền kinh tế đang ngày một sa sút về mặt tài chính.
Mỹ đã từng là nguyên nhân cho rất nhiều những vấn đề tại nước Trung Đông này. Với sự hỗ trợ của các ngân hàng phố Wall, ngành công nghiệp dầu đá phiếu Mỹ trước kia đã bùng nổ mạnh mẽ, từ đó làm thay đổi cán cân quyền lực trên thị trường dầu mỏ thế giới. Khi đó không phải thủ đô Riyadh mà Texas mới chính là khu vực nắm giữ vị trí dẫn dắt thị trường năng lượng toàn cầu.
Vài tháng trước khi Thái tử Mohammed lên nắm quyền, giá dầu thô đã lao dốc khủng khiếp vì sự phát triển nhanh chóng của dầu đá phiến Mỹ. Giá dầu Brent tụt từ 115 USD/ tháng vào tháng 6/2014 xuống còn 45 USD/thùng vào thời điểm vua Salman lên ngôi và cuối cùng là lùi về mức 30 USD/thùng vào đầu năm 2016.
Việc giá dầu thô giảm mạnh vào thời điểm đó, đã khiến nền kinh tế nước Trung Đông thời điểm bấy giờ “mất máu” nghiêm trọng. Thái tử Mohammed đã phải cắt giảm chi tiêu và khởi động kế hoahcj Vision 2030 để tái cơ cấu nền kinh tế Ả Rập Xê-út.
Sau một thời gian, kinh tế của nước này bắt đầu khởi sắc khi giá dầu có phục hồi trong hai năm 2017 và 2018. Từ đó, Thái tử Mohammed đã quyết định mở cửa nền kinh tế, gỡ bỏ lệnh cấm đối với các rạp chiếu phim và cho phép phụ nữ lái xe,…để thay đổi xã hội Ả Rập Xê-út.
Tuy nhiên, cái chết của nhà báo Jamal Khashoggi hồi tháng 10/2018, đã nhấn chìm nền kinh tế Ả Rập Xê-út một lần nữa, khiến doanh nghiệp quốc tế e ngại khi làm ăn tại nước này. Gần đây, cơ quan tình báo của chính quyền ông Biden cho biết, Thái tử Mohammed có lẽ chính là người đã ra lệnh ám sát cây bút của tờ Washington Post.
Đầu năm 2020, giá dầu thô lại một lần nữa cắm đầu giảm sâu khi đại dịch Covid-19 tấn công ở Trung Quốc và sau đó là lan ra toàn thế giới. Vào tháng 4 năm ngoái, giá dầu lần đầu tiên giảm xuống mức âm trong lịch sử, đánh dấu một cột mốc đen tối cho ngành năng lượng toàn cầu.
Ả Rập Xê-út chỉ sống sót sau khi mạnh tay cắt giảm sản lượng dầu thô, và vay mượn hàng tỷ USD để lấp đi sự thâm hụt ngân sách tài khóa ngày càng lớn của quốc gia này. Và giờ đây, khi giá dầu thô và sản lượng của Ả Rập Xê-út phục hồi đáng kể, nền kinh tế đất nước Trung Đông mới có thể vực dậy.
Nếu giá dầu thô vẫn ổn định ở mức 80 USD/thùng và sản lượng của Ả Rập Xê-út ở mức hiện tại, tổng doanh thu từ dầu mỏ của nước này sẽ đạt khoảng 300 tỷ USD trong năm 2022, theo Bloomberg ước tính.
Cơ quan Năng lượng Quốc tế (IEA) cho biết sản lượng của Ả Rập Xê-út có thể đạt trung bình 10,7 triệu thùng/ngày trong năm tới, mức trung bình hàng năm cao nhất từ trước đến nay.
Tuy nhiên, sự xuất hiện của “siêu biến thể” mới Omicron lại đang đe dọa thị trường dầu mỏ toàn cầu. Tuần trước, giá dầu đã giảm mạnh sau khi truyền thông đưa tin về Omicron, một số hãng tư vấn còn đưa ra lời dự báo rằng ông Biden có thể không cần phải xả kho dầu thô, và OPEC+ có thể buộc phải tạm ngừng tăng sản lượng tại cuộc họp ngày 2/12 tới đây.
Nếu như vậy, tương lai tươi sáng của Ả Rập Xê-út một lần nữa sẽ có thể bị lu mờ. Tuy nhiên, dù sao màn xoay chuyển tình thế trong hơn một năm qua cũng đã giúp cho vương quốc dầu mỏ này có thể chi phối thị trường dầu mỏ và nhiều lần tỏ ra không quan tâm trước những lời đề nghị của Tổng thống Biden. Điều đó giúp chứng minh quyền lực không nhỏ của Ả Rập Xê-út trên thị trường năng lượng toàn cầu.
(Nguồn: Theo Bloomberg)
