Nếu là một nhà đầu tư mới, chắc chắn bạn sẽ khá mơ hồ với khái niệm cổ phiếu IPO là gì? Trong khi đó, IPO được xem là một sự kiện quan trọng của công ty khi bắt đầu niêm yết cổ phiếu của mình trên sàn giao dịch chứng khoán. Nội dung bài viết dưới đây sẽ cung cấp cho bạn tất cả những thông tin liên quan đến cổ phiếu IPO cùng tư vấn nên có nên mua cổ phiếu IPO hay không nhé.
Nội dung
Cổ phiếu IPO là gì trong chứng khoán?
Cổ phiếu IPO là gì?
Các công ty tiến hành IPO để trở thành công ty cổ phần đại chúng thường vì 1 trong 2 lý do:
(1) Cần huy động tiền để phát triển hoạt động sản xuất kinh doanh
(2) Những người chủ sở hữu trước muốn thông qua IPO để thoái vốn.
Ví dụ: Vụ IPO của Google năm 2004, có 19.6 triệu cổ phiếu được chào bán, trong đó gồm 14.1 triệu phát hành mới để tăng vốn và 5.5 triệu cổ đông cũ thoái vốn.
Mục đích của cổ phiếu IPO
Dưới đây là những mục đích chính của cổ phiếu IPO, hay nói chung là mục đích của việc phát hành cổ phiếu IPO đối với các công ty:
- Giúp công ty có thể huy động được nguồn vốn từ các nhà đầu tư, từ đó có thể mở rộng phạm vi hoạt động kinh doanh và phát triển.
- Khẳng định được vị thế và nguồn lực của công ty trước công chứng, góp phần gia tăng uy tín, giá trị thương hiệu của công ty.
- Phát hành cố phiểu IPO mang nhiều giá trị hơn so với việc phát hành trái phiếu doanh nghiệp.
- Hoạt động IPO cũng chính là cổ phần hóa, và nó sẽ góp phần thu hút được nhiều nguồn nhân lực tiềm năng.
- Các nhân viên của doanh nghiệp có khả năng sở hữu cổ phiếu của doanh nghiệp đó.
- IPO là bước đệm cho quá trình sát nhập hoặc mua lại các doanh nghiệp nhỏ tiềm năng.
Để tiến hành chào bán cổ phiếu IPO, công ty IPO sẽ hợp tác hoặc thuê các công ty bảo lãnh/tư vấn như ngân hàng đầu tư hoặc các công ty chứng khoán (ở Việt Nam chủ yếu thông qua công ty chứng khoán).
Các công ty tư vấn/bảo lãnh này sẽ giúp hỗ trợ về giấy tờ, định giá, phân phối, quảng cáo – marketing, để IPO diễn ra tốt đẹp.
Ví dụ: Năm 2018, công ty Lọc Hóa Dầu Bình Sơn (BSR) thuê 2 tổ chức tư vấn là Chứng khoán đầu tư và phát triển Việt Nam (BSC) & Chứng khoán Dầu Khí (PSI) để hỗ trợ IPO.
Tuy nhiên nếu muốn thực hiện phát hành cổ phiếu IPO, thì công ty IPO cũng phải đáp ứng các yêu cầu theo luật định về vốn, hoạt động kinh doanh… Ở Việt Nam, sau khi IPO các công ty có thể niêm yết trên các sàn chứng khoán khi đáp ứng đủ tiêu chí của sàn: khắt khe nhất là HOSE, sau đó đến HNX, còn dễ nhất là sàn Upcom.
Nếu đã hiểu được cổ phiếu IPO là gì, thì hãy tiếp tục tìm hiểu về ưu nhược điểm của nó đối với doanh nghiệp, để xem doanh nghiệp được – mất những gì khi thực hiện IPO:
Có nên mua cổ phiếu IPO không?
Sau khi đã hiểu được cổ phiếu IPO là gì, cũng như biết được mục đích của các doanh nghiệp khi tiến hành IPO, thì dưới góc độ là nhà đầu tư chứng khoán, mua cổ phiếu IPO lợi hay hại, có nên mua ko, hãy để mình phân tích cùng bạn.
Tại sao nhiều người muốn mua cổ phiếu IPO?
Tâm lý của đại đa số mọi người, ai cũng muốn kiếm được tiền nhanh và nhiều nhất có thể. Vì vậy khi cổ phiếu IPO xuất hiện, nhiều người thường nghĩ rằng, nếu mua cổ phiếu IPO thì có nghĩa là sẽ mua được cổ phiếu tốt trước người khác (???).
Vì vậy, hầu hết nhà đầu tư khi quyết định lựa chọn cổ phiếu IPO, họ đều đặt kỳ vọng rằng cổ phiếu sẽ nhanh chóng lên giá và có thể bán cổ phiếu để thu lợi nhuận.
Nhưng sự thật thì không được màu hồng như vậy. Bởi lợi nhuận từ cổ phiếu IPO chỉ đến từ 2 khả năng:
- Thứ nhất: Hy vọng rằng sẽ có ai trả giá cao hơn mức giá bạn đã mua.
- Thứ hai: Kiếm lợi nhuận từ dài hạn, nhưng điều này là rất khó.
Theo thống kê từ nhiều thị trường chứng khoán Mỹ, có thể thấy lợi nhuận bình quân từ đại đa số các cổ phiếu IPO đều rất cao trong ngày đầu niêm yết, nhưng kết quả là các tháng sau lại rất tệ. Cụ thể, có tới hơn 71% cổ phiếu giao dịch dưới mức giá IPO, và mức lỗ bình quân trong 1 năm sau đó là -9.7%.
Tại sao vấn đề này lại xảy ra, nguyên nhân thua lỗ từ nhà đầu tư do đâu? Câu trả lời chính là từ giai đoạn đầu khi doanh nghiệp tiến hành IPO, quy trình IPO đã thổi phồng về giá trị của doanh nghiệp, với mục đích duy nhất: làm giàu cho chủ doanh nghiệp.
Cảnh giác với cái bẫy khi mua cổ phiếu IPO
Warren Buffett đã từng có một quan điểm về cổ phiếu IPO rằng:
Một thương vụ IPO về bản chất giống như 1 giao dịch thỏa thuận có tính 1 chiều. Người bán sẽ lựa chọn 1 thời điểm phù hợp nhất để bán cổ phiếu và niêm yết…
Và tất nhiên, thời điểm này chắc chắn không phải là thời điểm có lợi cho người mua. Người bán (chủ doanh nghiệp) có đầy đủ mọi thông tin về cổ phiếu, và họ muốn đạt được nhiều lợi ích tài chính nhất, nên thường vẽ ra những viễn cảnh “lộng lẫy” về tương lai cổ phiếu trước khi đem bán. Mục đích đơn giản là thu được thật nhiều tiền trước khi niêm yết.
Còn bản thân người mua, vì cổ phiếu IPO là cổ phiếu mới nên họ thực sự không thể biết được thực chất bên trong nó ra sao, có vấn đề gì không.
Một thương vụ niêm yết cổ phiếu IPO, sẽ có các công thức chung:
- Chủ doanh nghiệp có niềm tin thái quá về giá trị cổ phiếu.
- Không doanh nghiệp nào bán cổ phiếu thấp hơn giá trị thực của nó.
- Chủ doanh nghiệp luôn có các trợ thủ đắc lực để thổi phồng truyền thông, đẩy giá cổ phiếu lên cao, thu hút sự chú ý của đám đông.
Còn dưới góc độ nhà đầu tư, những người đang muốn đi săn cổ phiếu IPO, đặc biệt là những người chưa từng mua cổ phiếu IPO, dưới tác động của truyền thông, họ sẽ gặp phải những hiệu ứng tâm lý như:
- Sợ đánh mất cơ hội quý báu có thể kiếm tiền nhanh.
- Ảnh hưởng bởi tâm lý bầy đàn rủ nhau mua
Và điều đó dẫn tới việc, họ nhanh chóng nhảy vào mua khi cổ phiếu được bán, mà không hề biết được rằng những cổ phiếu IPO đó đang được bán với mức cao hơn giá trị thực rất nhiều (overvalued).
Lưu ý, có thể nhiều bạn thắc mắc rằng có nhiều cổ phiếu IPO rất tốt, có thể đem lại lợi nhuận to lớn như MWG, HVN, VJC hay Amazon, Google ở Mỹ? Đây đúng là những thương vụ IPO rất thành công và đem đến cực nhiều giá trị trong dài hạn cho nhà đầu tư. Nhưng sự thật là những thương vụ IPO như thế này chỉ chiếm một tỷ lệ rất rất nhỏ. Còn xét trong thống kê về cổ phiếu IPO nói chung, các cổ phiếu IPOs có mức sinh lợi bình quân thấp hơn thị trường chung 3.6% mỗi năm, sau 5 năm kể từ khi niêm yết.
Có nên đầu tư vào cổ phiếu IPO không?
Tóm lại, qua những phân tích trên, mình chỉ muốn bạn hiểu được những vấn đề chính rằng:
- Thực tế, các doanh nghiệp IPO đại đa số là doanh nghiệp tốt, có tiềm năng, nhưng vấn đề chính là cổ phiếu của họ luôn được bán ở mức giá quá cao khi mới niêm yết.
- Lỗi không phải ở doanh nghiệp thổi phồng giá trị của nó lên, mà lỗi do bản thân những nhà đầu tư chúng ta chấp nhận mua mức giá cao này của nó.
=> Có nên mua cổ phiếu IPO hay không, chúng mình khuyên là không. Cách ốt nhất hãy để thị trường đánh giá nó, đợi sau 1 thời gian cổ phiếu sẽ về đúng giá trị thì quyết định mua cũng chưa muộn, như vậy là an toàn nhất.
Lại trích một câu nói khác của Warren Buffett:
“Tôi không nghĩ rằng mua cổ phiếu IPO là việc mà 1 nhà đầu tư cá nhân thông thường nên làm. Bạn có thể đặt cược 1 cách ngu ngốc và vẫn có thể may mắn chiến thắng…, nhưng đó không phải là việc mà bạn có thể làm cả đời.”
Mua cổ phiếu IPO như thế nào?
Tuy nhiên, nếu bạn vẫn tin tưởng vào cổ phiếu IPO và muốn mua cổ phiếu IPO, thì hãy chịu khó cập nhật những thông tin về các doanh nghiệp sắp IPO trên những website tài chính.
Thông tin về bản báo cáo tài chính, bản cáo bạch của doanh nghiệp được công bố tối thiểu 20 ngày trước ngày đấu giá qua các phương tiện thông tin đại chúng, tiêu biểu là trên website chính thức của công ty hoặc các trang web hỗ trợ liên kết, đặc biệt là các công ty chứng khoán được ủy quyền.
Sau đó, sẽ có những hướng dẫn mua cổ phiếu IPO cụ thể đối với từng doanh nghiệp khác nhau. Bạn chỉ cần làm đúng như thông tin họ hướng dẫn là có thể trở thành một trong những người đầu tiên sở hữu cổ phiếu IPO của doanh nghiệp rồi.
***Thông thường, không phải bất cứ nhà đầu tư nào cũng có thể mua cổ phiếu IPO, mà chỉ những nhà đầu tư lâu năm và có doanh số giao dịch cao mới được các nhà môi giới chứng khoán ưu tiên để mua cổ phiếu IPO trước.
Lưu ý khi đầu tư vào cổ phiếu IPO
Nếu đã biết cổ phiếu cổ phiếu IPO là gì, thì có lẽ bạn cũng hiểu được IPO chưa hẳn là một lựa chọn tốt. Tuy nhiên nếu bạn vẫn quyết định mua thì hãy bỏ túi ngày một số lưu ý sau để có thể săn được cổ phiếu tốt, cũng như hạn chế được phần nào rủi ro:
- Khi IPO thì nhiều cổ phiếu có thể tăng giá rất nhanh, đạt trần qua nhiều phiên. Nhưng nếu non tay nghề, bạn sẽ bị cuốn hút và thường có xu hướng bỏ tiền ra mua đúng đỉnh, và dễ bị thua lỗ.
- Cổ phiếu IPO chưa có mô hình giá cụ thể, nên khi mua cổ phiếu IPO chắc chắn sẽ gặp nhiều rủi ro hơn các cổ phiếu khác.
- Nghiên cứu kỹ công ty, nhưng phải đề phòng những bản cáo bạch là do công ty viết để tô vẽ cho đẹp. Còn thực tế thì chưa có phân tích cụ thể, nên chắc chắn những thứ trong cáo bạch sẽ bóng bẩy hơn thực tế.
- Để quyết định có nên mua cổ phiếu IPO, cần phải đánh giá ngành, đối thủ cạnh tranh, xem thực lực công ty có khách quan trong ngành, có tiềm năng hay không.
- Chọn những doanh nghiệp thuê những công ty môi giới uy tín, chất lượng, vì như vậy họ mới không vì tiền mà đánh bóng công ty. Thông tin về công ty sẽ minh bạch, ít bị thao túng hơn.
- Đọc kỹ bản cáo bạch, dù chỉ là phác thảo hay thổi phồng, nhưng dựa vào đó cũng có thể hiểu phần nào về cơ hội, rủi ro trong công ty. Ví dụ xem xét xem công ty huy động từ IPO làm gì, nếu đem hết đi trả nợ thì cẩn thận.
- Nếu có thể, hãy chờ đợi là tốt nhất. Bởi nhiều trường hợp ban lãnh đạo doanh nghiệp thông qua IPO để bán tháo cổ phiếu chốt lời, như vụ cổ phiếu “ma” MTM. Giả sử nếu hết hạn IPO mà ban lãnh đạo vẫn tiếp tục nắm giữ cổ phiếu, thì bạn có thể mua nó.
- Luôn cẩn trọng khi mua cổ phiếu IPO, bởi bước chân vào IPO là phải chấp nhận bất cân xứng thông tin, và nhà đầu tư chắc chắn sẽ có ít thông tin hơn là người bán.
Trên đây là những thông tin về cổ phiếu IPO là gì, có nên mua cổ phiếu IPO không… mà dautu.io muốn gửi đến các bạn. Không thể phủ nhận được tầm quan trọng của IPO với doanh nghiệp, nhưng dưới góc độ nhà đầu tư thì bạn nên cẩn trọng hơn. Còn nếu bạn có thể chấp nhận rủi ro và muốn thử những khoản đầu tư mang tính đầu cơ cao thì các IPO mới có thể là sự lựa chọn hấp dẫn. Mong rằng bạn có quyết định đúng đắn và đầu tư sinh lời cao.
